Jediñ gant niveroù relativel (somm, diferañs, produ, kosiant).
I
Termenadurioù
Termenadur 1 :
Graet e vez niver relativel eus un niver graet gant ur sin + pe – hag un niver anvet hed da zero.
Skouer 1 :
(+5) a zo un niver relativel, e sin a zo + hag e hed da zero a zo 5. (-3) a zo un niver relativel, e sin a zo - hag e hed da zero a zo 3.
Termenadur 2 :
Un niver gant ur sin – a zo anvet niver negativel. Un niver gant ur sin + a zo anvet niver pozitivel.
Evezhiadenn 1 :
N'ez eus ket ur sin gant 0 rak ez eo pozitivel ha negativel war an dro.
II
Daveañ war un eeunenn dereziet ha keñveriañ
Termenadur 1 :
Un eeunenn dereziet a zo an eeunenn enni ur poent anvet Orin, unan all anvet Unanenn hag un tu.
Termenadur 2 :
Daveet e vez pep poent eus an eeunenn dereziet gant un niver relativel, graet e vez absisenn dioutañ.
Skouer 1 :
Absisenn ar poent A zo (-2), skrivet e vez A(-2). Absisenn B zo +4,5, skrivet e vez, neuze B(+4,5).
Skouer 2 :
Evezhiadenn 1 :
Absisenn orin an eeunenn dereziet a zo 0.
Perzh 1 :
Diwar daou niver niver relativel an hini brasañ a zo an hini a zo ar muiañ a-zehou war un eeunenn dereziet, da-heul: Diwar daou niver negativel ez eo an hini brasañ an hini tostañ diouzh zero. Diwar daou niver pozitivel ez eo an hini brasañ an hini pellañ diouzh zero. Etre un niver pozitivel hag un niver negativel, an hini brasañ a zo an hini pozitivel.
Skouer 3 :
(+2)<(+12) (-10)<(+14) (-19)<(-12)
III
Daveañ war ur plaen
Termenadur 1 :
Graet e vez un daveer ortogonal eus ar plaen gant div eeunenn dereziet a-skwer ha gant memes orin. Unan horizontalek anvet ahel an absisennoù hag eben vertikalek anvet ahel an urzhiennoù.
Termenadur 2 :
Daveet eo pep poent gant daou niver relativel graet kenurzhiennoù ar poent-se diouto. An niver meneget da gentañ eo an absisenn ar poent hag an eil an urzhienn.
Skouer 1 :
Amañ, absisenn A a zo -1 hag ec'h urzhienn a zo 2. Kenurzhiennoù ar poent A a zo (-1; 2). Notennet e vez : A(-1; 2) Absisenn B a zo 4 hag ec'h urzhienn a zo 3. Kenurzhiennoù B a zo (4; 3). Notennet e vez : B(4; 3)
IV
Sammañ ha lemel niveroù relativel
Reolenn : ○ diskouez ur + ● diskouez un -
A
Sammadenn
Perzh 1 :
Pa vez ouzhpennet daou gementad objedoù, tra-walc'h eo kontañ an holl objedoù.
Skouer 1 :
○○○○○○ + ○○○○○ = ○○○○○○○○○○○ E notadur matematik, e vez skrivet : (+6) + (+5) = (+11) « Bez ez eus 6 jetenn gwenn, goude 5 jetenn gwenn neuze bez ez eus 11 jetenn gwenn en holl »
Skouer 2 :
Gant memes priñsip : ●●●● + ●●●= ●●●●●●● (-4) + (-3) = (-7) « Bez ez eus 4 jetenn du, goude 3 jetenn du neuze bez ez eus 7 jetenn du en holl »
Skouer 3 :
O c'houzout ouzhpennañ ur jetenn du hag ur jetenn wenn a ra zero. ●●●●●● + ○○○ = ●●●●●●○○○ = ●●● (-6) + (+3) = (-3)
Skouer 4 :
(+7) + (-9) = -2 (chom a ra 2 jetenn du hepken) (+2)+(-2)=0
Termenadur 1 :
Enep eo daou niver ma'z eo null o somm. (-2) et (+2) a zo enep.
B
Lamadenn
Perzh 1 :
Evit lemel ur c'hementad objedoù diouzh an eil e tenner ar c'hementad-se dioutañ.
Skouer 1 :
○○○○○○○ - ○○ = ○○○○○○○ = ○○○○○ E notadur matematik, e vez skrivet : (+7) - (+2) = (+5) « Bez ez eus 7 jetenn wenn, tennañ a ran 2 jetenn wenn, chom a ra 5 jetenn wenn »
Skouer 2 :
Gant memes priñsip : ●●●●●● - ●●●●= ●● E notadur matematik, e vez skrivet : (-6) - (-4) = (-2) « Bez ez eus 6 jetenn du tennañ a ran 4 jetenn du, chom a ra 2 jetenn du »
Skouer 3 :
Degouezh ispisial, ret e vo soñjal, ma ouzhpenner ur jetenn du a dalv e tenner ur jetenn wenn (ils s’annulent), neuze evit tennañ 3 jetenn du, e ouzhpennañ 3 jetenn wenn ○○○○○○ - ●●● =○○○○○○ + ○○○ ==○○○○○○○○○ E notadur matematik, e vez skrivet : (+6) - (-3) = (+6) + (+3) = +9.
Diwar ur jedadenn, gant niveroù relativel, enni sommadennoù ha lamadennoù hepken e c'heller tennañ sinoù + eus an niveroù pozitivel hag implijout a-fed lemel un niver a sinifi e ouzhpenner e niver enep.
Skouer 1 :
A = (+6) +(-7) - (+8) A = (+6) -(+7) - (+8) en doare ma vo niveroù pozitivel hepken a-benn tennañ ar sin pozitivel +(-7) a teu da vezañ -(+7) A = 6-7-8 Servijout a ra, ar skrivad-se da skañvaat an eztaol.
VI
Liesaat ha rannañ niveroù relativel
A
Liesaat dre (-1)
Perzh 1 :
Liesaat un niver dre (-1) a dalv kement ha kemer eneb an niver-se.
Skouer 1 :
$ (-5) \times (-1) = +5 $ (+5 a zo enep -5 )
B
Perzhioù liesaat
Perzh 1 :
Reolenn (ar sinoù) Negativel eo produ daou niver gant sinoù enep. Pozitivel eo produ daou niver gant sinoù heñvel.
Facteur1
Facteur2
Résultat
-
-
+
+
+
+
-
+
-
+
-
-
Evit kavout an hed da zero an disoc'h, e vez liesaat hedoù da zero ar faktorioù.
Skouer 1 :
$(-5) \times (+6)=-30$ $(-4) \times (-8)=+32$
C
Rannañ
Perzh 1 :
Memes doare eget al liesad e vez graet gant ar rannañ, rannet e vez an hedoù da zero e lec'h liesaat hepken.
